La primièra causa que faguèt lo jove bachelièr, foguèt de davalar al teron del Fieral. Aqueste se trobava a drecha, tanlèu passada la pòrta. Èra la font de Las Toelhas mai presada d’el. Se trachava d’un trauc prigond, cavat per anar quèrre la vena d’aiga. Davalèt a la lèsta lo vintenat de lòcas per aténher la canèla de la font. Aquí, parèt sas doas mans al rajolet d’aiga fresca. Coma quand èra mainatge, forrupèt amb delici lo liquid que s’amassava dins lo cròs de sas paumas. Lo daissèt suaudament córrer dins sa garganta. Se congostèt del frescum que gentament lo ganhava. Son benaise se difusava dins son còrs tot, fins a la cima de sos dets. N’èra una benediccion. De gaire, n’auriá pregat Dieu. Levèt lo cap al cèl e se poguèt pas empachar de lançar un crit de jòia a l’azur. Udaaaau ! Fasiá pas bon aver vint ans a La Vaur e a Las Toelhas en 1211-1212, en plena guèrra d’anexion, alara que las armadas francesas de Simon de Montfòrt chaplavan tot çò que lor semblava èsser liure. Mas urosament, al país dels trobadors, la guèrra empachèt pas jamai l’amor. E quand òm sap que l’amor dura pas qu’un temps...

Aprèp un roman policièr « Na Balfet », vaquí un novèl roman : Aqueste còp l’accion se debana a l’Edat-Mejana, alara que Lengadòc es a fuòc e cendres. L’autor i sap gardar la distància justa entre istòria e ficcion. Un roman ponhent al còr de l’istòria occitana.

Sèrgi Viaule, nascut en 1950, a fòrça escrich mas fins ara pauc publicat. De totjorn, balhèt la prioritat a l’accion militanta. Pr’aquò, poesias, contes, racontes e novèlas son pareguts jos forma de brocaduras. Amb la retirada se consacra a la mesa en òrdre de sas òbras romanescas. La Venjança de N’Isarn Cassanha es son segond titol publicat. Serà seguit de maites.